በዓላት ታሪካዊ ትውስታና መታሰቢያነት ባሻገር….

በቀሲስ ያሬድ መለሰ

በትንሣኤ በዓል የእንኳን አደረሳችሁ መግለጫ ወቅት አንድ የታዘብኩትና በዚህ ዓመት ደግሞ ስህተቱ ከእኛም ቤት ገብቶ ‹‹እንኳን ለጌታችን ለኢየሱስ ክርስቶስ የትንሣኤ መታሰቢያ በዓል አደረሳችሁ›› ዓይነት የእንኳን አደረሳችሁ መልእቶችን ስመለከት ትንሽ ቆም ብዬ ትርጉሙን ማጤን እንደሚያስፈልገን ተሰማኝ። ብዙ ጊዜ፣ በማወቅም ሆነ ባለማወቅ፣ ነገረ መለኮታዊ አንድምታቸውን ሳናጤን አንዳንድ ሐረጎችንና ልምዶችን እንከተላለን ይህም ምናልባትም ጥልቅ ስህተት ውስጥ የሚከተን ሊሆን ይችላል። በተለይ ደግሞ ነገረ መለኮታዊ ቃላት አጠቃቀም ጥቂት ስህተት ጉልህ ችግሮችን ጎትቶ ሊያመጣ ይችላል። የዚህ ጽሑፍ ዋንኛ ዓላማ በዓላት ታሪካዊ ክስተቶች ለማሰብና ለማስታወስ የሚለውን ብቻ ወይስ ዘለዓለማዊ ጊዜ (በተቀደሰው ጊዜ) የተፈጸሙ በኦርቶዶክሳዊ ሥርዓተ ቅዳሴና ሥርዓተ አምልኮ ውስጥ የሚከበሩ ናቸው የሚለውን ጥያቄ በማንሳት ለመመለስ ያለመ ነው።

በዓል ማለት ‹‹አብዐለ-አከበረ›› ከሚለው የግእዝ ግስ የተገኘ ሲሆን ትርጕሙም ‹‹መታሰቢያ ማድረግ፣ ማክበር›› ማለት ነው። በአጠቃላይ በዓል ማለት ማሰብ፣ መዘከር፣ ማስታወስ የሚል ትርጕም አለው፡፡ ይህ ማለት ግን መታሰቢያ ብቻ ናቸው ማለት አይደለም።  ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያናችን ስለ ጊዜ፣ ሥርዓተ አምልኮና በዓላት ተሳትፎ ጥልቅና ልዩ የሆነ መረዳት አላት። በነገረ መለኮት ውስጥ በታሪካዊ ጊዜ እና በዘለዓለማዊ (ወይም በተቀደሰ) ጊዜ መካከል ያለው ልዩነት በቤተክርስቲያን በዓላት፣ የአምልኮ ሥርዓቶችንና የእግዚአብሔርን የማዳን አረዳድ ላይ ከሌሎች ጋር ያለን ልዩነት መነሻ ሆኖ እናገኘዋለን። እነዚህ ያለፉ ክንውኖች ታሪካዊ ክስተቶች አልያም መታሰቢያዎች ብቻ አይደሉም፣ ነገር ግን ከዘለዓለማዊ ሆነው የሚቀጥሉና ምእመናንን በዚህ ሱታፌያቸው ወደ ቅድስና የሚያመሩ ናቸው ብለን እናምነለን።

ታሪካዊ ጊዜና ዘለዓለማዊ ጊዜ በቅዱሳት መጻሕፍት

ቅዱሳት መጻሕፍት የጊዜን ሁለት ገጽታዎች ያቀርባሉ። የመጀመሪያው ታሪካዊ ጊዜ ነው። እሱም የፍጥረትና የሰው ጊዜ ነው። በኦሪት ዘፍጥረት 1፡14 ላይ፣ ‹‹እግዚአብሔርም አለ ቀንና ሌሊትን ይለዩ ዘንድ ብርሃናት በሰማይ ጠፈር ይሁኑ ለምልክቶች ለዘመናት ለዕለታት ለዓመታትም ይሁኑ›› በማለት እግዚአብሔር ብርሃናትን (ፀሐይ ጨረቃን ከዋክብትን) በሰማይ ላይ “ለምልክቶች፣ ለዘመናት፣ ለቀናትና ለዓመታት” ሾሞቸዋል። በዚህም ለፍጥረት ሁሉ ዘመን መቁጠርያና መስፈርያ ሆኑ። ይህ የዘመን ቅደም ተከተል መገለጥ የሰው ልጅ ታሪክ መሠረት ነው።

በአንጻሩ፣ ሁለተኛው ዓይነት ጊዜ ዘለዓለማዊ ጊዜ ነው—እግዚአብሔር ካለፈው፣ ከአሁኑና ከወደፊት በላይ መሆኑን አመልካች የሆነ ዘለዓለማዊ(ዮም) የምንለው ጊዜ ነው። በኦርቶዶክስ ትውፊት፣ ይህ ዘለዓለማዊ እውነታ ዘወትር “ዮም” በሚለው የግእዝ ቃል ተጠቅሷል፣ ትርጉሙም “ዛሬ” ማለት ነው። ይህ የተቀደሰ ጊዜ የእግዚአብሔርን የማይለወጥ ተፈጥሮ ያንጸባርቃል፣ ሁሉም መለኮታዊ ድርጊቶች አመላካች ጊዜ ነው። ለአብነትም በመዝ. 2፥7 “አንተ ልጄ ነህ እኔ ዛሬ ወለድኩህ” ይህንን የሚያንጸባርቅ ሆኖ እናገኘዋለን። በዚህ አውድ ውስጥ ያለው "ዛሬ(ዮም)" በአብ እና በወልድ መካከል ያለውን ጊዜ የማይሽረው ግንኙነት ይገልጣል ከሰው የዘመን አቆጣጠር በላይ ያለውን የመለኮታዊ ድርጊት ምሥጢርን ያመለክታል።

የኦርቶዶክስ ነገረ-መለኮት እንደሚያስተምረን ይህ ዘለዓለማዊ "ዛሬ" የክርስቶስን ከድንግል ማርያም ልደትና ከአብ የዘለዓለም መወለዱን ያጠቃልላል። እነዚህ በጊዜ ውስጥ እንደ ተለያዩ ክስተቶች በሰው ልጅ ሲለማመዱ፣ በእግዚአብሔር ዘለዓለማዊ እይታ አንድ ሆነዋል እናም በቤተክርስቲያኗ የአምልኮ ሕይወት ለአማኞች ተደራሽ ይሆናሉ።

በበዓላት ያለ ዘለዓለማዊ ተሳትፎ

በኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን በዓላት ታሪካዊ ክብረ በዓላት ብቻ አይደሉም፣ ነገር ግን ከክርስቶስ ዘለዓለማዊ ግንኙነት የምንፈጥራቸው እጅግ ምሥጢራዊ ናቸው። ቤተክርስቲያን በልደት በዓል ላይ "ርእይዎ ኖሎት አእኰትዎ መላእክት ለዘተወልደ እማርያም እምቅድስት ድንግል ዮም ሰማያዊ በጎል ሰከበ" ወይም በፋሲካ "ዛሬ ክርስቶስ ተነሥቷል" ስታውጅ ወይም በማኅሌቱ ‹‹ዮም ፍስሐ ኮነ በሰንበተ ክርስቲያን እስመ ተንስአ ክርስቶስ እሙታን ቀደሳ ወአክበራ እምኩሎን መዋዕል አላዓላ አማን ተንሥአ ክርስቶስ ሙታን።›› ስንል ዘይቤያዊ አነጋገር በመጠቀም በዓላቱን እየገለጥን አይደለም ይልቁንም እነዚህ መግለጫዎች የክርስቶስ ሕይወት፣ ሞት እና ትንሣኤ በእግዚአብሔር ውስጥ ለዘለዓለም እንደሚኖሩና በተቀደሰው ጊዜ በአምልኮ ሊደረስባቸው እንደሚችሉ ያለውን እምነት ያሳያሉ።

ይህ ግንዛቤ በሁለቱም በብሉይና በሐዲስ ኪዳን ላይ የተመሠረተ ነው። በብሉይ ኪዳን፣ የፋሲካ በዓልን (የአይሁድን ፋሲካ) እንደ መታሰቢያ ብቻ ሳይሆን በእግዚአብሔር የማዳኑ ተግባር ውስጥ ለዘለዓለም ተሳትፎ እንዲከበር ታዘዋል፡፡ ‹‹ይህም ቀን መታሰቢያ ይሁንላችሁ ለእግዚአብሔርም በዓል ታደርጉታላችሁ ለልጅ ልጃችሁ ሥርዓት ሆኖ ለዘለዓለም ታደርጉታላችሁ።›› (ዘጸ. 12፡14) ይህም ቃል እግዚአብሔር ከሕዝቡ ጋር ያለውን ቀጣይነት ያለው ግንኙነት ያመለክታል። በተመሳሳይ፣ የሰንበት ቀን ትቀድሰው ዘንድ አስብ (ዘጸ. 20፡8) በማለት እስራኤላዊያን ወደ እግዚአብሔር ዕረፍት የሚጋብዝ ጊዜን እንደ ቅዱስ ለይተው እንዲያከብሩ ታዘዋል።

በአዲስ ኪዳን ጌታችን አምላካችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በሉቃስ 4፡21 “ዛሬ ይህ መጽሐፍ በጆሮአችሁ ተፈጸመ” ሲል ይህን ጊዜ የማይሽረው ተሳትፎ አረጋግጧል። ቃላቶቹ እንደሚያሳዩት መዳን ባለፈው ክስተት ብቻ ሳይሆን በአሁኑ ጊዜ በንቃት የሚገለጥ ነው። በዮሐ. 1፡14 ላይ እንደተገለጸው ምሥጢረ ሥጋዌ “ቃልም ሥጋ ሆነ በእኛ አደረ” እንዳለ፣ ጊዜው ራሱ በክርስቶስ ተቀድሶ ከመለኮት ጋር መገናኘቱን ያረጋግጣል።

 

በቅዳሴና በቅዱስ ቁርባን የተቀደሰ ጊዜ

በሥርዓተ ቅዳሴ የምናከናውነው ሥርዓተ አምላኮ በተቀደሰ ጊዜ ውስጥ የምናከናውነው እንደሆነ ቤተ ክርስቲያን ታስተምራለች። ለዚህም ነው ቅዳሴ ገቡ ይባላል እንጂ ቅዳሴው ተጀመረ የማንለው የቅዳሴው ጊዜ እኛ ከምንገለገልበት ጊዜ ፈጽሞ የተለየ ነው።

ይህንን ለመረዳት፣ ሥርዓተ አምልኮ ከዕለት ተዕለት ተግባራችን በተለየ ጊዜ ውስጥ እንደሚሠራ ማወቅ አስፈላጊ ነው። በግሪክ፣ ለጊዜ ሁለት ዋና ቃላት አሉ፡ ክሮኖስ እና ካይሮስ

ክሮኖስ የሚያመለክተው የምንለካውን የዘመን አቆጣጠር ወይም የሰዓት ጊዜ ነው - በሰዓቶች እና በዘመን አቆጣጠር የሚያመለክት ነው።

ካይሮስ፣ በሌላ በኩል፣ የተቀደሰ ጊዜን ማለትም የእግዚአብሔርን ጊዜ ያመለክታል። በደቂቃ ወይም በሰዓታት አይለካም ነገር ግን በትርጉም፣ በመገኘትና በመለኮታዊ ተግባር የተሞላ ነው።

ክርስቶስ “ይህን ለመታሰቢያዬ አድርጉት” ብሎ ሲያዝ (ሉቃ. 22፡19) “መታሰቢያ” የሚለው ቃል የግሪክ ἀνάμνησις (አናምኔሲስ) ነው። ከማስታወስ በተለየ መልኩ አናማኔሲስ የአንድን ክስተት ያለፈ ክንውን አመልካች ብቻ ሳይሆን ምሥጢራዊ በሆነ መልኩ በካይሮስ ወደዛች የተቀደሰች ዕለት ቀን መግባትን አመላከች ሆኖ እናገኘዋለን። መሆኑንና ምዕመናንንም ከዚህ ስንካፈል ወደ ተቀደሰው ጊዜ እንደምንገባ በራሱ ክስተት ውስጥ መሳተፍን፣ ያመላክታል።

ስለዚህ፣ በሥርዓተ ቅዳሴ የክርስቶስን የመጨረሻ እራት (ምሴተ ሐሙስ) ፣ ሕማማትና ትንሳኤ እያሰብን ብቻ አይደለም—በእነሱ ውስጥ በምሥጢር እየተሳተፍን ነው። እኛ እንደምናውቀው ጊዜ - ክሮኖስ - አብቅቶ ወደ ካይሮስ፣ የእግዚአብሔር ዘለዓለማዊ “አሁን” እንገባለን።

በቅዱስ ቁርባን ውስጥ የኦርቶዶክስ ክርስቲያኖች የክርስቶስን መሥዋዕትነት ዝም ብለው አያስታውሱም በእሱ ውስጥ ይሳተፋሉ። የቅዳሴውም እያንዳንዱ እንቅስቃሴ ያንን ጊዜ ታሳቢ ያደረጉ ምሳሌያዊ ትዕይንቶች የተሞሉ ናቸው። ምእመናን ከጊዜ እና ከቦታ በላይ ወደ ድኅነት ምሥጢር እንዲገቡ የሚያስችላቸው አንድ ጊዜ-ለሁሉም መሥዋዕትነት በዚህና አሁን አለ። ይህ ተመሳሳይ መርህ በእያንዳንዱ ክብረ በዓላት ላይ ይዘልቃል፡- ልደት፣ ጥምቀት፣ ቃና ዘገሊላ፣ ፍሲካ እና ሌሎችም ምሳሌያዊ መታሰቢያዎች አይደሉም ነገር ግን ከክርስቶስ ሥራ ጋር የተገናኙ ሕያው ስብሰባዎች፣ በቤተክርስቲያኗ የአምልኮ ሕይወት ውስጥ “ዛሬ” ተገለጡ ናቸው።

በልደቱ በዓል ወቅት፣ ቤተ ክርስቲያን በግእዝ “ዮም ክርስቶስ ተወልደ” (ዛሬ ክርስቶስ ተወለደ) በማለት የልደቱን ምሥጢራዊ እውነታ ያረጋግጣል። በተቀደሰ ጊዜ፣ አማኞች ያለፈውን ተመልካቾች ሳይሆኑ በእግዚአብሔር ዘላለማዊ የማዳን ተግባራት ውስጥ ተካፋዮች ናቸው።

በዓላትና ሰማያዊ ቅዳሴ

የኦርቶዶክስ በዓላትም የገነትን ዘለዓለማዊ አምልኮ ያንጸባርቃሉ። ቅዱስ ዮሐንስ በራእይ 4፡8 ላይ የሰማይ ሰራዊት “ቅዱስ፣ ቅዱስ፣ ቅዱስ፣ የነበረውና ያለ የሚመጣውም ሁሉን የሚገዛ ጌታ አምላክ ነው” እያሉ ይጮኻሉ እንዳለ ይህ ዘመን የማይሽረው አምልኮ በቤተክርስቲያን ሥርዓተ አምልኮ ውስጥ በምድር ላይ ተስተጋብቷል። በዕብራውያን 13፥​8 መሠረት “ኢየሱስ ክርስቶስ ትናንትና ዛሬ እስከ ለዘለዓለምም ያው ነው"። ይህ የመጽሐፍ ቅዱስ ንባብም የክርስቶስ የማዳን ሥራ ለዘለዓለም ንቁና የማይለወጥ መሆኑን ያመላክታል።

እንደ ክርስቶስ አካል፣ ቤተ ክርስቲያን በጊዜና በዘለዓለማዊነት መጋጠሚያ ላይ ትቆማለች። በቅዳሴ፣ ምእመናን ወደ ሰማያዊው እውነታ ይስባሉ፣ እሱም የክርስቶስ ሥጋዌ፣ ስቅለት እና ትንሣኤ ያለማቋረጥ ይከበራል። ቤተክርስቲያን መለኮታዊ ጸጋ የሰውን ሕይወት የሚገናኝበት ቦታ ትሆናለች።

በዓላትን እንደ ምሳሌያዊ መታሰቢያ ወይም ታሪካዊ አከባበር ከሚያዩት ከብዙ ሰዎች በተቃራኒ፣ የኦርቶዶክስ ክርስትና እንደ እውነተኛ፣ የቅዱስ ቁርባን ስብሰባዎች አድርጎ ይመለከታቸዋል። ይህ ልዩነት የመነጨው ከኦርቶዶክስ ስለምሥጢረ ሥጋዌ እና የቅዱስ ቁርባን ሕይወት ባላት አረዳድ(ግንዛቤ)ነው። ክርስቶስ ወደ ጊዜ ስለገባ፣ ጊዜ ሁሉ በክርስቶስ ተቀድሷል። በዓላት አንድ ጊዜ የሆነውን ለማስታወስ ሳይሆን በእግዚአብሔር ዘለዓለማዊ ወደሆነው ነገር ውስጥ መግባት ናቸው።

እያንዳንዱ በዓል ወደ የዘለዓለማዊው መንግሥት መስኮት ናቸው። እነሱ ያለፈው የሚፈጸምበት፣ መጪው ጊዜ የሚጠበቅበት፣ እና አሁን ያለው በመለኮታዊ ጸጋ የተሞላበት ጊዜዎች ናቸው። የጊዜ ቅድስና በትልልቅ በዓላት ብቻ የተገደበ አይደለም ነገር ግን በሥርዓተ አምልኮው የቀን መቁጠሪያ ውስጥ ሁሉ የተሸመነ ዜማ ሲሆን የምእመናንን ሕይወት ከክርስቶስ ሕይወት ጋር የሚያስማማ ነው።

ማጠቃለያ

ኦርቶዶክሳዊያን ስለ በዓላት እና ቅዱስ ጊዜ መረዳቱ ጥልቅ ምሥጢራዊ እና መጽሐፍ ቅዱሳዊ እውነትን በጥልቀት እንድናይ ያስችለናል። በእግዚአብሔር ዘለዓለማዊ እውነታና በቤተክርስቲያን የቅዱስ ቁርባን ሕይወት ውስጥ የተመሠረተ የኦርቶዶክስ አምልኮ ጊዜን ወደ መለኮታዊ ኅብረት መንገድ ይለውጠዋል። በቅዳሴ፣ ምእመናን መታሰቢያን ብቻ ሳይሆን በክርስቶስ የማዳን ሥራዎች ውስጥ ይሳተፋሉ። እያንዳንዱ በዓል አማኞች እግዚአብሔርን የሚገናኙበት የተቀደሰ በር ይሆናል፣ እንደ ሩቅ ታሪካዊ ሰው ሳይሆን፣ የምናመልከውና የምንቀድሰው ጊዜን ጨምሮ ፍጥረትን ሁሉ የሚቀድስ ሁል ጊዜ ያለ ጌታን ነውና።

 

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

የምዕራቡ ዓለም ክርስትና ፈተና፡ የጀርመን "ጳጳሳት"ና የተመሳሳይ ጾታ "ጋብቻ" ቡራኬ

 ቤተ ሐዋርያት

ከቅርብ ዓመታት ወዲህ፣ በምዕራቡ የክርስቲያን ዓለም ብዙ ለውጦችን አይተናል። ከእነዚህ ለውጦች መካከል አንዳንዶቹ ወደ እውነተኛው የወንጌል እውነት ከመመለስ ይልቅ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ከተገለጠው የማይለወጥ እውነት የራቁ ይመስላሉ።

በተለይ አሳዛኝ ክስተት የጀርመን የካቶሊክ "ጳጳሳት" የተመሳሳይ ጾታ "ጋብቻን" ቡራኬ መስጠትና "ጋብቻው"ን እንደቅዱስ ጋብቻ ለመቀበል ለማጽደቅ የወሰኑት ውሳኔ ነው። እንደዘገበው፣ ከ2026 ጀምሮ፣ እነዚህ ቡራኬያት በይፋ ተግባራዊ ይሆናሉ። ፖፕ ፍራንሲስ በሕይወት ዘመን ይህንን በመጠኑ ለመቀበል ተገደዋል። በእርሳቸው ዘመን ካቶሊካዊያን ካህናት ተመሳሳይ ጾታ ላሉ ሰዎች ቡራኬ እንዲሰጡ ጋብቻውን ግን እንዳይባርኩ ጋብቻቸውም በሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን(ቅዳሴ) እንዳይፈጽሙ ለመከልከል ችለው ነበር። የጀርመን ጳጳሳት ግን ይህ ሁሉ እንዲሆን በአብላጫ ድምጽ ወስነው ነበር።

ቅድስት ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያን ጋብቻ በእግዚአብሔር በራሱ የተመሠረተ፣ በአንድ ወንድና በአንዲት ሴት መካከል ያለ አንድነት፣ የክርስቶስንና የቤተክርስቲያኑን አንድነት የሚያንጸባርቅ ቅዱስ ምሥጢር  እንደሆነ ታስተምራለች (ኤፌ. 5፥32)። ጋብቻ እንደፈለግን የሚቀያየር ወይም የሚለወጥ  ባሕል ወይም የሰው ፈጠራ አይደለም።ቅዱስ ጋብቻ የተለየ ዓላማ ያለው መለኮታዊ ተቋም ነው በዚህም የትዳር አጋሮች መዳንና ልጆችን በእምነት ማሳደግ ሁሉ የሚያካት ነው። 

ከቅዱሳት መጻሕፍትና ከቅዱሳን ትውፊት ትምህርት ጋር የሚቃረኑ ግንኙነቶች ሁሉ የበረከት የፍቅር ተግባር ሊሆኑ አይችሉም  ይህ አሳዛኝ ማታለል ነው። ክብር ይግባውና ጌታችን አምላካችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም እንዲህ ብሏል፡-

"እርሱ ግን መልሶ እንዲህ አለ፦ ፈጣሪ በመጀመሪያ ወንድና ሴት አደረጋቸው፥ አለም፦ ስለዚህ ሰው አባቱንና እናቱን ይተዋል፥ ከሚስቱም ጋር ይተባበራል፥ ሁለቱም አንድ ሥጋ ይሆናሉ የሚለውን ቃል አላነበባችሁምን?" ( ማቴ. 19:4-5 )

ከተቀደሰው የጋብቻ ማሰሪያ ውጭ ያለውን ማንኛውንም ዓይነት  ግንኙነትን መባረክ ኃጢአትን መባረክ ነው ይህም ወደሞት ያመራል። (ያዕ. 1፡15)። ምንም ያህል "ነገረ መለኮታዊ" ፈጠራ ወይም የ"ሲኖዶስ" ድምጽ የእግዚአብሔርን ቃል መሻር አይችልምና።

የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ሰዎች ሁሉ ተጋድሎአቸው ወይም ፈተናቸው ምንም ይሁን ምን ከእግዚአብሔር ጋር በንስሐ ትጠራለች። ከተመሳሳይ ጾታ ፍላጎት ጋር የሚታገሉትን አንጠላቸውም። ይልቁንም ክርስቶስ ለኃጢአተኞች ሁሉ ባቀረበው የቅድስና ሕይወት እንድንጠራቸው እንወዳቸዋለን፤ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ በመልእክቱ እንዳለ “ኃጢአተኞችን ሊያድን ክርስቶስ ኢየሱስ ወደ ዓለም መጣ የሚለው ቃል የታመነና ሁሉ እንዲቀበሉት የተገባ ነው፤ ከኃጢአተኞችም ዋና እኔ ነኝ፤” (1ኛ ጢሞ 1፡15)።

በተለይ በጀርመን ላሉ ይህን አደገኛ መንገድ ለተቀበሉ ለካቶሊክ ወንድሞቻችን አጥብቀን መጸለይ አለብን። ለቅዱሳን አንድ ጊዜ ወደ ተሰጥተው እውነተኛ ሃይማኖት ለመመለስ ድፍረትን እንዲያገኙ ስለ መሪዎቻቸው መጸለይም ይገባናል (ይሁ. 1፥3)።

ስለ ፍቅር፣ ትዳር እና እውነት ግራ መጋባት በበዛበት ዓለም እንደ ኦርቶዶክሳዊት እምነት ተከታዮች በትኅትናና በፍቅር ጸንተን እግዚአብሔር ለሰው ልጅ የፈጠረውን ውበት እየመሰከርን ለእግዚአብሔር ምስክሮች እንድንሆን አምላከ ቅዱሳን ይፍቀድልን።

እግዚአብሔር ሁላችንንም በምሕረቱ ይጎብኘን።

ሃይማኖት በድኅነት ውስጥ ያለው ሚና፡ በኦርቶዶክስ ክርስትናና በፕሮቴስታንት መካከል ያለው ንጽጽር

ቀሲስ ያሬድ መለሰ

በመገናኛ አደባባይ በተለይም በሥራ መግቢያና መውጫ ሰዓቶች ልዩ ልዩ ስብከቶችን መስማት የተለመደ ነው። በዚህ አካባቢ ያሉ ‹‹ሰባኪዎች›› በአብዛኛው የሌሎችን ሰዎች ቀልብ ለመሳል ‹‹ሃይማኖት አያስፈልግም ‹‹ኢየሱስን›› ብቻ እመኑ›› የሚል ትምህርትን ያስተምራሉ። ለአብነት በመገናኛ አካባቢ ያለውን ሁነት አየን እንጂ ይህ ትምህርት በፕሮቴስታንትና ፕሮቴስታንት መሰል የተሐድሶ ቡድኖች ዘንድ በስፋት የሚነገር አመለካከት ነው። በዛሬው ጽሑፌ ሃይማኖትን ለመዳን አስፈላጊነትን፣ ኦርቶዶክሳዊ ቤተ ክርስቲያናችን ሃይማኖትን እንዴት እንደምትረዳ እንዲሁም በፕሮቴስታቱ ዓለም ስላለው መረዳት ለማየት እንሞክራለን።

የፕሮቴስታንት አመለካከት፡ እምነት ብቻውን ያለ ሃይማኖት

በዚህ ዘመን የ‹‹ክርስቲያኑ›› ዓለም፣ በተለይም በአንዳንድ የፕሮቴስታንት ዓለም መካከል ያለው የተለመደ እምነት “ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም፣ በኢየሱስ ማመን ብቻ በቂ ነው” የሚል ነው።  በፕሮቴስታንት ነገረ መለኮት ውስጥ፣ በኢየሱስ ክርስቶስ ማመን እንደ ብቸኛ የመዳን መስፈርት እንደሆነ ያስባሉ። ይህ አመለካከት የተመሠረተው እንደ ኤፌሶን 2፡8-9 ባሉ የመጽሐፍ ቅዱስ ምንባቦች ትርጓሜዎች ላይ ነው።"ጸጋው በእምነት አድኖአችኋልና፤ ይህም የእግዚአብሔር ስጦታ ነው እንጂ ከእናንተ አይደለም፤ ማንም እንዳይመካ ከሥራ አይደለም።" ለብዙ ፕሮቴስታንቶች ሃይማኖት ብዙውን ጊዜ የሚያመለክተው ውጫዊ የአምልኮ ሥርዓቶችን፣ ወይም ሃይማኖታዊ ልምዶችን አንዳንድ ጊዜ በክርስቶስ ላይ ያለውን እውነተኛ እምነት የሚያዘናጉ ወይም የሚተኩ ናቸው ብለው ያምናሉ። ለዚህም ነው ‹‹ሃይማኖት አያስፈልግም›› ወደሚል የተሳሳተ መደምደሚያ የሚያመሩት።

ፕሮቴስታንቶች ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም ብለው ለምን ያምናሉ? ብንል አራት መሠረታዊ ምክንያቶችን እናገኛለን

• 1.   በሥራ ላይ የተመሠረተ ድኅነትን አለመቀበል፡- ብዙ ፕሮቴስታንቶች የአምልኮ ሥርዓቶች ወይም ሃይማኖታዊ ሥርዓቶች ለድኅንት አስተዋጽኦ ማድረግ እንደማይችሉ ያምናሉ፣ ይህም ሙሉ በሙሉ በእምነት የተገኘ የእግዚአብሔር የጸጋ ስጦታ አድርገው ይመለከቱታል።

• 2.  ከክርስቶስ ጋር ግላዊ ግንኙነት፡- ዋናው የፕሮቴስታንት አመለካከት መዳን የሚገኘው ከ‹‹ኢየሱስ›› ባለ ግላዊ ግንኙነት ነው ብለው በማመናቸው፡፡

• 3.  ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንንና ሥርዓተ አምልኮን አላስፈላጊ ናቸው ብለው ስለሚያምኑ

• 4.  “ሃይማኖት” እንደ ሰው ሠራሽ ነው ብለው ስለሚያምኑ

“ሃይማኖትን” ለሚተቹ ፕሮቴስታንቶች ቃሉ ብዙውን ጊዜ የሚወክለው፡- ለድኅንነት አስፈላጊ አይደሉም ብለው የሚያምኑትን የአምልኮ ሥርዓቶች፣ ቁርባን ወይም የቤተ ክርስቲያን ትውፊትን ያካተተ ሰው ሰራሽ ብለው ነው። ይህ አመለካከት ለእነርሱ ድኅነት መዳን ከኢየሱስ ጋር ያለ ግላዊ ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ባለ ግንኙነት ላይ የተመሠረተ መሆኑን በማመናቸው የሚመነጭ ነው፡፡ አንዳንዶቹ ሥልጣነ ክህነትንና የመንፈሳዊ ሥልጣን ተዋረድን ስለማይቀበሉ ከዚህ ጋር በተያያዘ ራሳቸው ለሃይማኖት በሰጡት ትርጉም መረዳት ላይ ተመሠረተ ሆኖ እናገኘዋለን።

ነገር ግን፣ ብዙ የፕሮቴስታንትዎች ለአምልኮ ከመሰብሰብ፣ ከመስበክና እንደ ጥምቀትና ቁርባን ያሉ ምስጢራትን ከማድረግ አንጻር አሁንም “ሃይማኖት” ብለው የሚተቹትን ነገር እንደሚለማመዱ ማስተዋል አስፈላጊ ነው።

ለኦርቶዶክሳዊያን የሃይማኖት ግንዛቤ

የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ድኅነት በእግዚአብሔር ጸጋና በሰዎች ምላሽ (ተግባራዊ ምላሽ) የሚገኝ እንደሆነ ታስተምራለች። ስለዚህም በቀላሉ በጸጋው ብቻ ወይም በሰዎች ሥራ ብቻ ሳይሆን የእግዚአብሔር ፀጋና የሰው ልጅ ለመዳን የሚያድገው ጥረት የሚፈጸም ነው፡፡ በክርስቶስ ማመን አስፈላጊ ነው፣ ነገር ግን በፍቅር፣ በመታዘዝ፣ በቅዱስ ቁርባን ውስጥ በመሳተፍና የክርስቶስ አካል በሆነው በቤተክርስቲያን አባልነት(አካልነት) መኖር አለብን። ለኦርቶዶክስ ተዋሕዶ እምነት ተከታዮች ከክርስቶስ ጋር አንድ ሆነው በእርሱ አምሳል የሚያድጉበት እግዚአብሔር የሰጠን ሥርዓት እንጂ ሰው ሰራሽ ሥርዓት አይደለም።

ይህ ልዩነት በኦርቶዶክስ እና በፕሮቴስታንት እምነት፣ ሥራ እና በቤተክርስቲያን መካከል ያለውን ግንኙነት እንዴት እንደሚመለከቱ ከላይ ያለውን መሠረታዊ ልዩነት አጉልቶ ያሳያል።

ከኦርቶዶክስ እይታ አንጻር “ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም በኢየሱስ ማመን ብቻ በቂ ነው” የሚለው ሃሳብ ያልተሟላና ቤተክርስትያን በምታስተምረው የክርስቶስን ትምህርትና መሠረታዊ የነገረ ድኅነትን ትምህርትን ያልተረዳ ነው። ሃይማኖትን እንዴት እንረዳለን ብንል

1. በክርስቶስ ማመን አስፈላጊ ነው ግን ማመን ብቻ በቂ አይደለም

ኦርቶዶክሳዊያን በኢየሱስ ክርስቶስ ማመን ለድኅነት ፍጹም አስፈላጊ እንደሆነ እናምናለን። ቅዱሳት መጻሕፍት እንደሚሉት፣ “ያለ እምነት እርሱን ደስ ማሰኘት አይቻልም” (ዕብ 11፡6) ። ሆኖም፣ እውነተኛ እምነት በፍፁም ምሁራዊ ስምምነት ወይም የቃል እውቀት ብቻ ሊሆን አይገባም። የአንድን ሰው የሕይወት ገጽታ የሚቀይር ሕያው፣ ንቁ በእግዚአብሔር ላይ ያለ እውነታኛ መታመን ነው። ይህ እምነት በፍቅር ሥራዎችና ለክርስቶስ ትእዛዛት በመታዘዝ መገለጥ አለበት (ያዕቆብ 2፡17-26) ።

2. ለመዳን እምነት ከሥራ ጋር አስፈላጊ ነው

ኦርቶዶክሳዊነት ድኅነት በእግዚአብሔር ጸጋ እና በሰዎች ምላሽ መካከል ባለ አንድነት የሚገኝ ነው። ቅዱስ ጳውሎስ “…. በፍርሃትና በመንቀጥቀጥ የራሳችሁን መዳን ፈጽሙ። ስለበጎ ፈቃዱ መፈለግንም ማድረግንም በእናንተ የሚሠራ እግዚአብሔር ነውና” (ፊልጵ. 2፡12-13) ። እንዳለ እምነት መሠረት ነው፣ነገር ግን በቤተክርስቲያኗ ሕይወት በመሳተፍ፣በመልካም ሥራ፣በጸሎትና በምሥጢራት መገለጽ አለበት ይህንን ነው ተግባራዊ ምላሽ የምንለው እነዚህ “ተጨማሪዎች” ሳይሆኑ እምነት የሚጎለብትበትና የሚያድግበት መንገዶች ናቸው።

3. ቤተክርስቲያንና ቁርባን የእግዚአብሔር የማዳን እቅድ አካል ናቸው።

ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያንን ተቋም ሳትሆን የክርስቶስ አካል ናት። የምትመለከተው (ኤፌሶን 1፡22-23) ። ቤተክርስቲያን አማኞች ከክርስቶስ ጋር በምስጢረ ቁርባን በተለይም በጥምቀት፣ በቅዱስ ቁርባን በሜሮንና በንስሐ(ኑዛዜ) አማካኝነት አንድ የሚሆኑበት ነው። እነዚህ “የሃይማኖታዊ ተጨማሪዎች” ሳይሆኑ ለሰው ልጅ መዳን እና መዳን በክርስቶስ በራሱ የተሰጡ መለኮታዊ ስጦታዎች ናቸው።

ለምሳሌ፡-

·         ጥምቀት ወደ ክርስቶስ ሕይወት መግባት ነው (ዮሐ. 3፡5) ።

·         ቁርባን በክርስቶስ ሥጋ እና ደም ውስጥ መሳተፍ ነው፣ ለዘለአለም ህይወት አስፈላጊ ነው (ዮሐ. 6፡53-56) ።

·         ንስሐ(ኑዛዜ) በኃጢአት ስንወድቅ ከእግዚአብሔር ጋር የምንታረቅበት መንገድ ነው (ዮሐ. 20፡22-23) ።

"ሃይማኖት አስፈላጊ አይደለም" ማለት የእነዚህን እግዚአብሔር የወሰናቸው መንገዶች በድኅነት ውስጥ ያላቸውን ሚና ችላ ማለት ነው።

4. ድኅነት በግል አይፈጸምም

ኦርቶዶክሳዊነት መዳን ከኢየሱስ ጋር ግላዊ የሆነ ግላዊ ግንኙነት ብቻ ነው የሚለውን ሃሳብ ትክክል አይደለም። ክርስቶስ የመጣው ቤተክርስቲያንን ለመመሥረት ነው (ማቴ. 16፡18) ቤተ ክርስቲያን ደግሞ የክርስቲያኖች ኅብረት(ማኅበረሰብ) ናት። አማኞች በፍቅር፣ በጸሎትና በአገልግሎት አብረው በሚያድጉበት በዚህ ማኅበረሰብ ውስጥ መዳን ይሠራል። ይህ የክርስትና የጋራ ገጽታ የኦርቶዶክስ ሃይማኖት ማዕከል ነው።

5. ሃይማኖት ስንል ስለባዶ የአምልኮ ሥርዓቶች የምንል አይደለም

እውነተኛው ሃይማኖት በቤተ ክርስቲያን ሕይወት ውስጥ የተገለጸው የእውነተኛው አምላክ አምልኮ ነው። ቅዱስ ያዕቆብ “ንጹሕ ነውርም የሌለበት አምልኮ በእግዚአብሔር አብ ዘንድ ይህ ነው፤ ወላጆች የሌላቸውን ልጆች ባልቴቶችንም በመከራቸው መጠየቅ በዓለምም ከሚገኝ እድፍ ሰውነቱን መጠበቅ ነው” (ያዕ. 1፡27) በማለት ጽፏል። ለኦርቶሶክሳዊያን ሃይማኖት ስንል ስለባዶ የአምልኮ ሥርዓቶች የምንል አይደለም ነገር ግን እምነትንና ሥራን የሚያካትት ሕያው፣ በቅዱስ ቁርባን ሰዎችን የሚለውጥ ግንኙነት ከእግዚአብሔር ጋር የምንፈጥርበት የመዳን መንገድ ነው።

6. እምነት ያለሥራ ያልተሟላ ነው።

ኦርቶዶክሳዊት እምነት ከቅዱስ ያዕቆብ ጋር ይስማማል፣ “ከሥራ የተለየ እምነት የሞተ ነው” (ያዕ. 2፡17) ። በክርስቶስ ላይ ያለው እውነተኛ እምነት በተፈጥሮ በቤተክርስቲያን ሕይወት ውስጥ መሳተፍን፣ የበጎ አድራጎት ስራዎችንና የተቀደሰ ሕይወትን ለመኖር ወደ መጣር ይመራል። የክርስቲያን ሕይወት ቀጣይነት ያለው ንስሐ፣ ማደግና በመለኮታዊ ሕይወት ውስጥ መሳተፍ (እግዚአብሔር ወደ መምሰል የሚያድግ) ነው፣ ይህም ከቤተ ክርስቲያን ተነጥሎ ሊገኝ አይችልም።

ማጠቃለያ

ለኦርቶዶክስ ክርስቲያኖች መዳን የአንድ ጊዜ ክስተት ወይም የግል እምነት ጉዳይ አይደለም። ይልቁንም የእድሜ ልክ ጉዞ የእምነት፣ የንስሐና በቤተክርስቲያኗ ቅዱስ ቁርባንና የጋራ ሕይወት ውስጥ ተሳትፎ የሚገኝ ነው። ቤተክርስቲያን፣ ምስጢራቶቿ እና ትምህርቶቿ አማራጭ ሳይሆኑ ከድኅነት ሂደት ጋር የተያያዙ ናቸው፣ ምክንያቱም ምሥጢራቱ እኛን ከእርሱ ጋር ወደ አንድነት ለማምጣት በራሱ በክርስቶስ የተመሠረቱ ነው። ለዚህም ነው ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ ነው የምንለው።

 

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

“ንሴብሕ ክርስቶስሃ ለዘበመስቀሉ አርኀወ ገነተ” ቅዱስ ያሬድ

"በመስቀሉ ገነትን የከፈለ ክርስቶስን እናወድሰዋለን"

በዲያቆን ፍሬው ለማ

 

በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያን በአደባባይ ከሚከበሩ በዓላት መካከል አንዱ የሆነው የቅዱስ መስቀል በዓል በሚከበርበት ወቅት ላይ ደርሰናል።   የዚህ ወቅት ማለትም የመስከረም ሦስተኛ ሳምንት(ከመስከረም 15-25) መዝሙር “ዝ ውእቱ መስቀል” ይባላል።  በዚህ መዝሙር ውስጥ ነው በመግቢያ ላይ የጠቀስነው ቃል ያለው።   የቅዳሴ ምንባባቱም ምልጣኑም ወረቡም ቁመቱም ይህን የጌታ ሥራ የሚያዘክሩ ናቸው።

ይህ ወቀት በኢትዮጵያ ምዕመናን ዘንድ ታሪካዊ፣ሃይማኖታዊ እና ባሕላዊ ገጽታ አለው በዚህ ጽሐፍ ውስጥ ሃይማኖታዊ ገጽታውን እናያለን። መስቀል የሚለው ቃል በኢትዮጵያ ቋንቋዎች ጥናትና ምርምር ማዕከል በተዘጋጀው የአማርኛ መዝገበ ቃላት ላይ ለ3 ነገሮች መጠሪያነት ሊያገለግል እንደሚችል ተፅፏል

1.   መስቀል ቀጥ ባለ እንጨት አናት አካባቢ ሌላ አጠር ያለ እንጨት በማጋደም ሁለቱን በማያያዝ የሚዘጋጅ በጥንት እስራኤላዊያንና ሮማውያን ጊዜ ወንጀለኞችን ለመግደል ያገለገለ መስቀያ

2.   ‹‹ ከብረት፣ እንጨት፣….›› የሚዘጋጅ ክርስቶስ የተሰቀለበት ምሳሌ እና የክርስትና እምነት ተከታዮች ምልክት

3.   የክርስቶስ መስቀል ከተቀበረበት ቦታ መገኘትን ምክንያት በማድረግ መስከረም 17 ቀን የሚከበር በዓል

ከዚህም በላይ በክርስትና ውስጥ ክርስቶስን ብሎ(ስለ ክርስቶስ ሲባል) የምንቀበለውን ፀዋትወ መከራም መስቀል እንለዋለን። “ዘኢጾረ መስቀለ ሞትየ ኢይክል ይፀመደኒ” (ማቴ 10፡38) እንዲል ይህም መከራ ውስጣዊም ውጫዊም ሊሆን ይችላል። ውስጣዊው ከፍትወት/ምኞት የተነሳ የሚመነጭ ሲሆን ውጫዊው ከሰይጣን(ከዓለም) የሚቀርብልን መከራ ነው። ከእነዚህም በአኮቴት የምንቀበላቸውና በመስቀሉ ድል የምንነሳቸው አሉ።

መስቀል ከሥላሴ፣ከእመቤታችን ምስጋና ቀጥሎ ምስጋና የሚቀርብለት ታቦት የተቀረፀለት መልክዕ(ውዳሴ) የተደረሰለት የመማጸኛ ጸሎት (መስተብቊዕ ዘመስቀል) የተጻፈለት በነገረ ድኅነት ውስጥ ካሉ ታላላቅ ተስፋዎች፣ምልክቶች አንዱ ነው። በኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን በነገረ ድኅነት ውስጥ ሁለት ታላላቅ ምስክሮችን(ተስፋዎችን) እንዘክራለን እነዚህም እመቤታችና ቅዱስ መስቀል ናቸው። ሁለቱም በተለያዩ ኅብረ አምሳል በብሉይ ኪዳን መጽሐፍት የተገለጡ ናቸው።እመቤታችን ድንግል ማርያም የድኅነታችን መሠረትና መጀመሪያ የሆነች ጌታ ከእርሷ ሥጋን ይነሳ ዘንድ የተገባች ሆና የተገኘች ነችና አንድም የሰውነታችን ባሕርይ የከበረባት የታደሳበት ነች ቅዱስ መስቀሉም ለጠላት ማሳፈሪያ ምልክት ሆኖ የተሰጠን በእመቤታችን ማኅፀን የተጀመረው ድኅነት የተፈፀመበት በመለኮት ደም የተቀደሰ በክርስቶስ ያገኘነው የትንሣኤ ሰላማችን አርማ ነው። ለዚህም ነው አባቶች በመስተብቊዕ ዘመስቀል ጸሎታችን “በእንተ ዝንቱ አዘዙ መምህራነ ቅዱስ ወንጌል አምሳለ ፈጣሪ ልዑል ንሰግድ ለመስቀል ወለማርያም ድንግል………” ስለዚህም የቅዱስ ወንጌል መምህራን ለልዑል በሚቀርብ ስግደት አምሳል(በጸጋ) እንድሰግድላቸው አዘውናል ከማርያም ድንግልም ከሥጋዋ ሥጋን ነስቷልና ከእርሷም መድኃኒትን አግኝተናልና ለመስቀልም የቃል ደም በላዩ ተንጠባጥቧልና››ያሉት

በመልክዐ ሥላሴም ላይ ሰላም ለኲልያቲክሙ በሚለው ሥር “ተፈጸመ ተስፋ አበው በማርያም ድንግል ወበቀራንዮ ተተክለ መድኃኒት መስቀል…”የአበው ተስፋ በድንግል ማርያም ተፈጸመ በቀራንዮም መድኃኒት የሆነ መስቀል ተተከለ›› ተብሎ ተጽፏል ይህም ከላይ የጠቀስነውን ሀሳብ የሚያጠናክርልን ነው የሁለቱም(እመቤታችን እና ቅዱስ መስቀል) በአምልኳችን ውስጥ ተደጋግሞ መነሳት ከላይ ከጠቀስነው በነገረ ድኅነት ውስጥ ካላቸው ሥፍራ የተነሣ ነው።

ክርስቲያን ዘወትር በአዕምሮው ከሚያሰላስለው የክርስቶስ የማዳን ሥራ በተጨማሪ በአንገቱ የሚያጠልቀው መስቀል፣በየአብያተ ክርስቲያናቱ ጉልላት ላይ የሚደረጉ መስቀሎች፣ በካህናት እጅ የምንሳለመው መስቀል….አለ እነዚህ ሁሉ በተግባርም ይህን ነገረ ድኅነት የምንመሰክርባቸው ናቸው።

መስቀል ታላቁ የፍቅር ትምህርት ቤት ነው። በምድር ታሪክ ውስጥ ተደርጎ የማያውቅ ወደፊትም የማይደረግ ታላቁ የፍቅር ሥራ በመስቀል ተደርግዋል። እግዚአብሔር ፍጥረቶቹ ሲበድሉ ዝም ብሎ የሚያይ አምባገነን ወይም ምንም ማድረግ የምይቻለው ደካማ አይደለምና ወርዶ ተወልዶ ይልቁንም ሞቶ አዳነን‹‹ እርሱ ግን ፍጥረቶቹን አልተወንም ቸልም አላለንም እርሱን እንደበደልነው መጠን ፈጽመን እንጠፋ ዘንድ በኃጢአታችን አልተቀየመንም፣ወደደን እንጂ፣ጎበኘንም፣ማረን፣ይቅርም አለን፣ከሚገዛንም እጅ አዳነን…›› እንዲል ቅዳሴ ዮሐንስ አፈ ወርቅ

ከሌሎች የእምነት ድርጅቶችም ተለይተን የተሰቀለውን ክርስቶስን እንሰብካለን (1ቆሮ1፡23) የክርስቶስን ሞት መቀበል የክርስትና የእምነት መሠረት ነው። ይህም እንዴት የሰውን ሥጋ ይነሳል እንዴትስ ይሞታል ብለው አምላክን ያከበሩ ለሚመስላቸው ሞኝነት ነው። የሐዲስ ኪዳን ታላቁ ምስጢር ይህ የአምላክ ለፍጥረቶቹ ሲል መሞት ነው። በሐዲስ ኪዳን መጽሐፍት ክርስቶስ በሰውም፣ በእርሱም በመላዕክትም አንደበት ይሞት ዘንድ እንዳለው ተደጋግሞ ተገልጧል ይልቁንም ከትንሳኤው በኋላ እንኳን የሞተው፣የተሰቀለው ተብሎ ተቀፅሎለታል(ማቴ28፡5፣ሮሜ8፡34፣ራዕ1፡18፣ራዕ2፡8) የመምጣቱም ትልቅ አላማ ይሞት ዘንድ ነው ይህም በመስቀል ላይ የተፈጸመ ነው

አባታችን ዮሐንስ አፈ ወርቅ የመዝሙረኛውን ቃል “ሰነፍ በልቡ አምላክ የለም ይላል” (መዝ13፡1) በተረጎመበት ድርሳኑ እንዲህ ብሏል ክርስቶስን ተሰቅሎ ማየት ያልቻለ በዚህ ስንፍናው ይገለጣል ብሏል ስንፍና የተባለውም ክርሰቶስን እንደተሰቀለ አለማመን አለማመን ነው (ገላ3፡1)። በዚህም ቸልተኝነቱ እግዚአብሔርን አያየውም። የእግዚአብሔርን ኃይል፣ ድል፣ ጠላትን ማሳፈር ማየት፤ማወቅ ለሚፈልጉ ሁሉ መስቀል ታላቁ ምላሽ ነው

የክርስቶስ ህማም የአምልኳችን መሠረትና ሁሉ ነገራችን ነው በየቅዳሴው ይህንን ሕማሙን እንሳተፋለን በጥምቀት ከእርሱ ጋር እንሞታለን እንነሳለን የዓመቱ የአምልኮ ጊዜያት በሕማማት ማዕከልነት የተሰደሩ ናቸው ሳምንታችንም የአይሁድን ፍርድ እና ስቅለትን የሚያዘክሩ የአዕፅዋማት ቀኖች ያሉት ነው በቃልም፣በሀሳብም፣በተግባርም መከራውን እናስባለን።

እግዚአብሔር ኃጢአትን፣ ሞትን ፣ በአጠቃላይ ክፉ ነገርን በምድር ላይ እንዲሆን አልፈቀደም አይፈቅድምም። ለዚህም ትልቁ ማሳያችን ጠላታችንን በመስቀል ጠርቆ ያሳየን ሰላም ነው። ያለ መስቀል እግዚአብሔርን እና በእኛ ላይ ያለውን አለማ መረዳት አይቻልም። ክርስቶስ እንደሞተ እና እንደተነሳ እኛም የዚህ ተሳታፊዎች መሆን እንዳለብን የማያስብ ሁሉ ሐዋርያው ቅዱስ ዮሐንስ እንዳስተማረን ለክርስቶስ ሊሆን አይገባውም(1ዮሐ4፡23)

የሰው ልጅ በእግዚአብሔር አርአያ እና አምሳል የተፈጠረ ታላቅ ፍጡር ነው። ይህም ብቻ አይደለም አምላክ ሰው ሆኖ ያዳነውም ታላቅ ፍጡር ነው። ጌታችን አምላካችን ኢየሱስ ክርስቶስ እርሱ በአማላክነት ያደረገውን(የሆነውን) ሁሉ እኛ በፀጋ እንሆን ዘንድ አድሎናል (ልጅነት፣ንጉሥነት፣ቅዱስነት……) ይህ ግን ብቻ አይደለም በስሙ መከራ እንቀበል ዘንድ ጭምር ነው እንጂ ‹‹ስለ እርሱ መከራ ደግሞ ልትቀበሉ እንጂ በእርሱ ልታምኑ ብቻ አይደለም›› ፊል1፡29 እንዳለ ሐዋርያው ይህንን ተልዕኳንችን እንፈፅም ዘንድ መስቀል ምልክታችን ነው ክርስቲያን ሁሉ ክርስቶስ መከራ ተቀብሎ ካደለን ማዕድ(ሥጋ ወደሙ) እየተቀበለ መከራው አይንካኝ ይል ዘንድ አይገባም ይልቁንም እንደ ቅዱስ ጳውሎስ ቀኑን ሙሉ ስላንተ እንገደላለን እንል ዘንድ ይገባናል (ሮሜ8፡36) መስቀል እግዚአብሔርን እና ፍጥረትን ሁሉ በመውደዳችን የምንጋፈጠው መከራ ነው። ከዚህም መከራ እንሸሽ ዘንድ አይገባም ‹‹በሥጋ መልካም ሆነው ሊታዩ የሚወዱ ሁሉ እንድትገረዙ ግድ አሉአችሁ፥ ነገር ግን ስለ ክርስቶስ መስቀል እንዳይሰደዱ ብቻ ነው››ገላ 6፡12 ብሎ እንደወቀሳቸው ሰዎች ከዓለም ጋር ተመሳስለን ሳይሆን ከክርስቶስ ጋር ተባብረን በአኮቴት መስቀላችንን እንቀበል ዘንድ ይቻላል። ቅዱሳንን ሁሉ አንድ የሚያደርጋቸውም መከራውን በአኮቴት መቀበላቸው ነው እነርሱ እንደ ጌታቸው ከመከራው በኋላ ያለውን ደስታ ናፍቀው ሀይማኖታቸውን ጠብቀዋል ‹‹እርሱ ነውርን ንቆ በፊቱም ስላለው ደስታ በመስቀል ታግሦ በእግዚአብሔር ዙፋን ቀኝ ተቀምጦአልና።   ››ዕብ12፡2 እንዲል ይህ መስቀል ከቤተክርስቲያን አይለይም ለዚህም ‹‹ስለ ስሜ ስንት መከራ ሊቀበል እንዲያስፈልገው እኔ አመለክተዋለሁና አለው››ሐዋ9፡16 ተብሎ የተጠራው ቅዱስ ጳውሎስ ሲመሰክር ‹‹ስለ አካሉም ማለት ስለ ቤተ ክርስቲያን በሥጋዬ በክርስቶስ መከራ የጐደለውን እፈጽማለሁ።   ›› ቆላ1፡24 ይህም ቃል የተነገረው በክርስቶስ ድህነት ህፀፅ ኖሮ ሳይሆን በክርስቶስ ላይ መከራ ያጸና አለም በዚያ አያቆምም የተረፈውን መከራ በቤተክርስቲያኒቷ ያደርሳል ለማለት ነው ለዚህም ሐዋርያው ራሱን ፊት አውራሪ አድርጓል። እኛም ይህን አሰረ ፍኖት እንከተል ዘንድ ይገባል።

መስቀላችንን በአኮቴት ተቀብለን እንሸከም ዘንድ እንደ ምሳሌ ከተጠቀሱልን ታሪኮች መካከል የፊያታዊ ዘየማን ታሪክ አንደኛው ነው እርሱ በወንጌል እንደተጠቀሰ‹‹ ስለ አደረግነውም የሚገባንን እንቀበላለንና በእኛስ እውነተኛ ፍርድ ነው፤ ይህ ግን ምንም ክፋት አላደረገም ብሎ ገሠጸው።  ››ሉቃ23፡41 ተብሎ እንደተነገለት እርሱ ምንም እንኳን በኃጢአቱ ምክንያት የመጣበት ቢሆንም በግራው ከተሰቀለው ይልቅ ያለ ተስፋ መቁረጥ በእምነት መስቀሉን ተቀብሏል በዚህም ጌታ ስለ መሻቱ መድኃኒታችን እውነት እልሃለሁ፥ ዛሬ ከእኔ ጋር በገነት ትሆናለህ አለው።   ሉቃ23፡43 ለ5500 ዘመን ተዘግቶ የነበረውን ገነትም በደመ ማኅተሙ ሲከፍት እርሱን ቀዳሚ አደረገው ይህም አባቶቻችን እንዳስተማሩን በአኮቴት መስቀላችንን ተቀብለን በተከፈተልን ገነት በክብር እንመላለስ ዘንድ የተጻፈልን ነው።

ቅዱስ ያሬድ ሌላው በዚህ(በመስቀል) መዝሙር የተናገረው “ብከ ንወግዖሙ ለኩሎሙ ፀርነ ወበስምከ ነኀስሮሙ ለእለ ቆሙ ላእሌነ ይቤ ዳዊት በመንፈሰ ትንቢት በእንተ ዝንቱ ዕፀ መስቀል” የሚለውን ነው በዚህም በመዝ44፡5 ላይ የተጠቀሰውን “በአንተ ጠላቶቻችንን እንወጋቸዋለን፥ በስምህም በላያችን የቆሙትን እናዋርዳቸዋለን።” ለመስቀል ሰጥቶ ተርጉሟል ጌታችን መከራ እንቀበል ዘንድ መከራ በሚያመጡብን እንፈተን ዘንድ ዝም ብሎ አልተወንም በእርሱ ጠላቶቻችንን ድል እናደርግበት(እንወጋበት) ዘንድ ምልክቱን መስቀሉን ትቶልናል እርሱም ከዲያቢሎስ ፍላፆች ሁሉ የምንድንበት ነው “በስምከ ተወከልነ ወበኃይልከ ተማኅፀነ መዓልተ ምስሌነ ወሌሊተ ማዕከሌነ ዝንቱ ትእምርተ መስቀል ቤዛነ በዘቦቱ ንመውዕ ለኩሉ ኃይለ እኩይ” እንዲል(መጽሐፈ ዚቅ ዘመስቀል)

ጌታችን በወንጌል እንደተናገረው እነዚህ ነገሮች(መከራዎቸን) መቀበል ለቅዱስ ጴጥሮስ እንደ ነገረው በሰው ዘንድ የማይቻል በእግዚአብሔር ዘንድ ግን የሚቻል ነው። (ማቴ19፡26) ይህም እርሱ በእኛ ካላደረ ወይም ለእርሱ ማደሪያ ራሳችንን ካላመቻቸን ከምስጢራትም ተሳትፈን የእርሱ አካል ካልሆንን በስጋዊ ጥበብ በእውቀት ብዛት በሥጋችንም በነፍሳችንም (በኀልዮ፣በነቢብ፣በገቢር) የሚመጠብንን መስቀሎች እንሸከም ዘንድ የማንችለው ነው። መጋደላችን ከሥጋ እና ከመንፈስ ጋር አይደለምና።

ከንጉሥ ቆስጠንጢኖስና ከንግሥት እሌኒ በረከትን ያሳትፈን በኃጢአት ውስጥ የተቀበረውንም መስቀላችንን በተቃጠለ ልብ በክርስቶስ ፍቅር መዓዛ አውጥተን እንሸከም ዘንድ አምላከ ቅዱሳን ይርዳን።

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

(መስከረም 2008 የቀረበና በድጋሚ የተለጠፈ)