ሃይማኖት በድኅነት ውስጥ ያለው ሚና፡ በኦርቶዶክስ ክርስትናና በፕሮቴስታንት መካከል ያለው ንጽጽር

ቀሲስ ያሬድ መለሰ

በመገናኛ አደባባይ በተለይም በሥራ መግቢያና መውጫ ሰዓቶች ልዩ ልዩ ስብከቶችን መስማት የተለመደ ነው። በዚህ አካባቢ ያሉ ‹‹ሰባኪዎች›› በአብዛኛው የሌሎችን ሰዎች ቀልብ ለመሳል ‹‹ሃይማኖት አያስፈልግም ‹‹ኢየሱስን›› ብቻ እመኑ›› የሚል ትምህርትን ያስተምራሉ። ለአብነት በመገናኛ አካባቢ ያለውን ሁነት አየን እንጂ ይህ ትምህርት በፕሮቴስታንትና ፕሮቴስታንት መሰል የተሐድሶ ቡድኖች ዘንድ በስፋት የሚነገር አመለካከት ነው። በዛሬው ጽሑፌ ሃይማኖትን ለመዳን አስፈላጊነትን፣ ኦርቶዶክሳዊ ቤተ ክርስቲያናችን ሃይማኖትን እንዴት እንደምትረዳ እንዲሁም በፕሮቴስታቱ ዓለም ስላለው መረዳት ለማየት እንሞክራለን።

የፕሮቴስታንት አመለካከት፡ እምነት ብቻውን ያለ ሃይማኖት

በዚህ ዘመን የ‹‹ክርስቲያኑ›› ዓለም፣ በተለይም በአንዳንድ የፕሮቴስታንት ዓለም መካከል ያለው የተለመደ እምነት “ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም፣ በኢየሱስ ማመን ብቻ በቂ ነው” የሚል ነው።  በፕሮቴስታንት ነገረ መለኮት ውስጥ፣ በኢየሱስ ክርስቶስ ማመን እንደ ብቸኛ የመዳን መስፈርት እንደሆነ ያስባሉ። ይህ አመለካከት የተመሠረተው እንደ ኤፌሶን 2፡8-9 ባሉ የመጽሐፍ ቅዱስ ምንባቦች ትርጓሜዎች ላይ ነው።"ጸጋው በእምነት አድኖአችኋልና፤ ይህም የእግዚአብሔር ስጦታ ነው እንጂ ከእናንተ አይደለም፤ ማንም እንዳይመካ ከሥራ አይደለም።" ለብዙ ፕሮቴስታንቶች ሃይማኖት ብዙውን ጊዜ የሚያመለክተው ውጫዊ የአምልኮ ሥርዓቶችን፣ ወይም ሃይማኖታዊ ልምዶችን አንዳንድ ጊዜ በክርስቶስ ላይ ያለውን እውነተኛ እምነት የሚያዘናጉ ወይም የሚተኩ ናቸው ብለው ያምናሉ። ለዚህም ነው ‹‹ሃይማኖት አያስፈልግም›› ወደሚል የተሳሳተ መደምደሚያ የሚያመሩት።

ፕሮቴስታንቶች ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም ብለው ለምን ያምናሉ? ብንል አራት መሠረታዊ ምክንያቶችን እናገኛለን

• 1.   በሥራ ላይ የተመሠረተ ድኅነትን አለመቀበል፡- ብዙ ፕሮቴስታንቶች የአምልኮ ሥርዓቶች ወይም ሃይማኖታዊ ሥርዓቶች ለድኅንት አስተዋጽኦ ማድረግ እንደማይችሉ ያምናሉ፣ ይህም ሙሉ በሙሉ በእምነት የተገኘ የእግዚአብሔር የጸጋ ስጦታ አድርገው ይመለከቱታል።

• 2.  ከክርስቶስ ጋር ግላዊ ግንኙነት፡- ዋናው የፕሮቴስታንት አመለካከት መዳን የሚገኘው ከ‹‹ኢየሱስ›› ባለ ግላዊ ግንኙነት ነው ብለው በማመናቸው፡፡

• 3.  ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንንና ሥርዓተ አምልኮን አላስፈላጊ ናቸው ብለው ስለሚያምኑ

• 4.  “ሃይማኖት” እንደ ሰው ሠራሽ ነው ብለው ስለሚያምኑ

“ሃይማኖትን” ለሚተቹ ፕሮቴስታንቶች ቃሉ ብዙውን ጊዜ የሚወክለው፡- ለድኅንነት አስፈላጊ አይደሉም ብለው የሚያምኑትን የአምልኮ ሥርዓቶች፣ ቁርባን ወይም የቤተ ክርስቲያን ትውፊትን ያካተተ ሰው ሰራሽ ብለው ነው። ይህ አመለካከት ለእነርሱ ድኅነት መዳን ከኢየሱስ ጋር ያለ ግላዊ ከቤተ ክርስቲያን ውጭ ባለ ግንኙነት ላይ የተመሠረተ መሆኑን በማመናቸው የሚመነጭ ነው፡፡ አንዳንዶቹ ሥልጣነ ክህነትንና የመንፈሳዊ ሥልጣን ተዋረድን ስለማይቀበሉ ከዚህ ጋር በተያያዘ ራሳቸው ለሃይማኖት በሰጡት ትርጉም መረዳት ላይ ተመሠረተ ሆኖ እናገኘዋለን።

ነገር ግን፣ ብዙ የፕሮቴስታንትዎች ለአምልኮ ከመሰብሰብ፣ ከመስበክና እንደ ጥምቀትና ቁርባን ያሉ ምስጢራትን ከማድረግ አንጻር አሁንም “ሃይማኖት” ብለው የሚተቹትን ነገር እንደሚለማመዱ ማስተዋል አስፈላጊ ነው።

ለኦርቶዶክሳዊያን የሃይማኖት ግንዛቤ

የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ድኅነት በእግዚአብሔር ጸጋና በሰዎች ምላሽ (ተግባራዊ ምላሽ) የሚገኝ እንደሆነ ታስተምራለች። ስለዚህም በቀላሉ በጸጋው ብቻ ወይም በሰዎች ሥራ ብቻ ሳይሆን የእግዚአብሔር ፀጋና የሰው ልጅ ለመዳን የሚያድገው ጥረት የሚፈጸም ነው፡፡ በክርስቶስ ማመን አስፈላጊ ነው፣ ነገር ግን በፍቅር፣ በመታዘዝ፣ በቅዱስ ቁርባን ውስጥ በመሳተፍና የክርስቶስ አካል በሆነው በቤተክርስቲያን አባልነት(አካልነት) መኖር አለብን። ለኦርቶዶክስ ተዋሕዶ እምነት ተከታዮች ከክርስቶስ ጋር አንድ ሆነው በእርሱ አምሳል የሚያድጉበት እግዚአብሔር የሰጠን ሥርዓት እንጂ ሰው ሰራሽ ሥርዓት አይደለም።

ይህ ልዩነት በኦርቶዶክስ እና በፕሮቴስታንት እምነት፣ ሥራ እና በቤተክርስቲያን መካከል ያለውን ግንኙነት እንዴት እንደሚመለከቱ ከላይ ያለውን መሠረታዊ ልዩነት አጉልቶ ያሳያል።

ከኦርቶዶክስ እይታ አንጻር “ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ አይደለም በኢየሱስ ማመን ብቻ በቂ ነው” የሚለው ሃሳብ ያልተሟላና ቤተክርስትያን በምታስተምረው የክርስቶስን ትምህርትና መሠረታዊ የነገረ ድኅነትን ትምህርትን ያልተረዳ ነው። ሃይማኖትን እንዴት እንረዳለን ብንል

1. በክርስቶስ ማመን አስፈላጊ ነው ግን ማመን ብቻ በቂ አይደለም

ኦርቶዶክሳዊያን በኢየሱስ ክርስቶስ ማመን ለድኅነት ፍጹም አስፈላጊ እንደሆነ እናምናለን። ቅዱሳት መጻሕፍት እንደሚሉት፣ “ያለ እምነት እርሱን ደስ ማሰኘት አይቻልም” (ዕብ 11፡6) ። ሆኖም፣ እውነተኛ እምነት በፍፁም ምሁራዊ ስምምነት ወይም የቃል እውቀት ብቻ ሊሆን አይገባም። የአንድን ሰው የሕይወት ገጽታ የሚቀይር ሕያው፣ ንቁ በእግዚአብሔር ላይ ያለ እውነታኛ መታመን ነው። ይህ እምነት በፍቅር ሥራዎችና ለክርስቶስ ትእዛዛት በመታዘዝ መገለጥ አለበት (ያዕቆብ 2፡17-26) ።

2. ለመዳን እምነት ከሥራ ጋር አስፈላጊ ነው

ኦርቶዶክሳዊነት ድኅነት በእግዚአብሔር ጸጋ እና በሰዎች ምላሽ መካከል ባለ አንድነት የሚገኝ ነው። ቅዱስ ጳውሎስ “…. በፍርሃትና በመንቀጥቀጥ የራሳችሁን መዳን ፈጽሙ። ስለበጎ ፈቃዱ መፈለግንም ማድረግንም በእናንተ የሚሠራ እግዚአብሔር ነውና” (ፊልጵ. 2፡12-13) ። እንዳለ እምነት መሠረት ነው፣ነገር ግን በቤተክርስቲያኗ ሕይወት በመሳተፍ፣በመልካም ሥራ፣በጸሎትና በምሥጢራት መገለጽ አለበት ይህንን ነው ተግባራዊ ምላሽ የምንለው እነዚህ “ተጨማሪዎች” ሳይሆኑ እምነት የሚጎለብትበትና የሚያድግበት መንገዶች ናቸው።

3. ቤተክርስቲያንና ቁርባን የእግዚአብሔር የማዳን እቅድ አካል ናቸው።

ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያንን ተቋም ሳትሆን የክርስቶስ አካል ናት። የምትመለከተው (ኤፌሶን 1፡22-23) ። ቤተክርስቲያን አማኞች ከክርስቶስ ጋር በምስጢረ ቁርባን በተለይም በጥምቀት፣ በቅዱስ ቁርባን በሜሮንና በንስሐ(ኑዛዜ) አማካኝነት አንድ የሚሆኑበት ነው። እነዚህ “የሃይማኖታዊ ተጨማሪዎች” ሳይሆኑ ለሰው ልጅ መዳን እና መዳን በክርስቶስ በራሱ የተሰጡ መለኮታዊ ስጦታዎች ናቸው።

ለምሳሌ፡-

·         ጥምቀት ወደ ክርስቶስ ሕይወት መግባት ነው (ዮሐ. 3፡5) ።

·         ቁርባን በክርስቶስ ሥጋ እና ደም ውስጥ መሳተፍ ነው፣ ለዘለአለም ህይወት አስፈላጊ ነው (ዮሐ. 6፡53-56) ።

·         ንስሐ(ኑዛዜ) በኃጢአት ስንወድቅ ከእግዚአብሔር ጋር የምንታረቅበት መንገድ ነው (ዮሐ. 20፡22-23) ።

"ሃይማኖት አስፈላጊ አይደለም" ማለት የእነዚህን እግዚአብሔር የወሰናቸው መንገዶች በድኅነት ውስጥ ያላቸውን ሚና ችላ ማለት ነው።

4. ድኅነት በግል አይፈጸምም

ኦርቶዶክሳዊነት መዳን ከኢየሱስ ጋር ግላዊ የሆነ ግላዊ ግንኙነት ብቻ ነው የሚለውን ሃሳብ ትክክል አይደለም። ክርስቶስ የመጣው ቤተክርስቲያንን ለመመሥረት ነው (ማቴ. 16፡18) ቤተ ክርስቲያን ደግሞ የክርስቲያኖች ኅብረት(ማኅበረሰብ) ናት። አማኞች በፍቅር፣ በጸሎትና በአገልግሎት አብረው በሚያድጉበት በዚህ ማኅበረሰብ ውስጥ መዳን ይሠራል። ይህ የክርስትና የጋራ ገጽታ የኦርቶዶክስ ሃይማኖት ማዕከል ነው።

5. ሃይማኖት ስንል ስለባዶ የአምልኮ ሥርዓቶች የምንል አይደለም

እውነተኛው ሃይማኖት በቤተ ክርስቲያን ሕይወት ውስጥ የተገለጸው የእውነተኛው አምላክ አምልኮ ነው። ቅዱስ ያዕቆብ “ንጹሕ ነውርም የሌለበት አምልኮ በእግዚአብሔር አብ ዘንድ ይህ ነው፤ ወላጆች የሌላቸውን ልጆች ባልቴቶችንም በመከራቸው መጠየቅ በዓለምም ከሚገኝ እድፍ ሰውነቱን መጠበቅ ነው” (ያዕ. 1፡27) በማለት ጽፏል። ለኦርቶሶክሳዊያን ሃይማኖት ስንል ስለባዶ የአምልኮ ሥርዓቶች የምንል አይደለም ነገር ግን እምነትንና ሥራን የሚያካትት ሕያው፣ በቅዱስ ቁርባን ሰዎችን የሚለውጥ ግንኙነት ከእግዚአብሔር ጋር የምንፈጥርበት የመዳን መንገድ ነው።

6. እምነት ያለሥራ ያልተሟላ ነው።

ኦርቶዶክሳዊት እምነት ከቅዱስ ያዕቆብ ጋር ይስማማል፣ “ከሥራ የተለየ እምነት የሞተ ነው” (ያዕ. 2፡17) ። በክርስቶስ ላይ ያለው እውነተኛ እምነት በተፈጥሮ በቤተክርስቲያን ሕይወት ውስጥ መሳተፍን፣ የበጎ አድራጎት ስራዎችንና የተቀደሰ ሕይወትን ለመኖር ወደ መጣር ይመራል። የክርስቲያን ሕይወት ቀጣይነት ያለው ንስሐ፣ ማደግና በመለኮታዊ ሕይወት ውስጥ መሳተፍ (እግዚአብሔር ወደ መምሰል የሚያድግ) ነው፣ ይህም ከቤተ ክርስቲያን ተነጥሎ ሊገኝ አይችልም።

ማጠቃለያ

ለኦርቶዶክስ ክርስቲያኖች መዳን የአንድ ጊዜ ክስተት ወይም የግል እምነት ጉዳይ አይደለም። ይልቁንም የእድሜ ልክ ጉዞ የእምነት፣ የንስሐና በቤተክርስቲያኗ ቅዱስ ቁርባንና የጋራ ሕይወት ውስጥ ተሳትፎ የሚገኝ ነው። ቤተክርስቲያን፣ ምስጢራቶቿ እና ትምህርቶቿ አማራጭ ሳይሆኑ ከድኅነት ሂደት ጋር የተያያዙ ናቸው፣ ምክንያቱም ምሥጢራቱ እኛን ከእርሱ ጋር ወደ አንድነት ለማምጣት በራሱ በክርስቶስ የተመሠረቱ ነው። ለዚህም ነው ሃይማኖት ለመዳን አስፈላጊ ነው የምንለው።

 

ወስብሐት ለእግዚአብሔር